ศักยภาพชีวมวลในประเทศไทย

          ประเทศไทยเป็นประเทศที่มีการเกษตรกรรมอย่างกว้างขวาง ในแต่ละปีจะมีผลพลอยได้จากผลผลิตทางการเกษตร หรือวัสดุเหลือทิ้งทางเกษตรกรรม เช่น ฟางข้าว แกลบ กากอ้อย กาก ใย ทะลายปาล์มเป็นต้น ปริมาณของวัสดุชีวมวลที่เหลือทิ้งในแต่ละปีขึ้นกับผลผลิตการเกษตร โดยในปี 2549ดังตารางที่ 1 มีปริมาณสรุปได้ดังต่อนี้           ข้าว เป็นพืชที่มีความสำคัญมากในประเทศไทย ในแต่ละปีจะมีผลผลิตประมาณ 25 ล้านตัน โดยการผลิตข้าวของประเทศมักจะมีวัสดุเหลือทิ้งที่สำคัญ คือ แกลบและฟางข้าว โดยแกลบจะมีปริมาณการใช้งานสูงสุดคือ 5 ล้านตันต่อปี ซึ่งส่วนใหญ่จะใช้ไปในการผลิตไฟฟ้าและการใช้เป็นเชื้อเพลิงชีวมวลทดแทน ส่วนที่เหลือจะมีเพียง 250,000 ตันต่อปีเท่านั้น ส่วนฟางข้าวจะเป็นเศษวัสดุเหลือทิ้งที่สำคัญที่สุดเพราะมีปริมาณสูงถึง 12.25 ล้านตันต่อปีและยังไม่ได้มีการนำไปใช้ประโยชน์เท่าที่ควร และประมาณการว่ามีซังข้าวที่ค้างอยู่ในพื้นที่เพาะปลูกมากกว่า 2.5 ล้านตันปีที่เกษตรกรส่วนใหญ่มักจะเผาทำลายเพื่อเตรียมพื้นที่ในการเพาะปลูกในฤดูกาลต่อไป           อ้อย เป็นพืชเศรษฐกิจสำคัญอีกอย่างของประเทศไทย ปัจจุบันผลผลิตของอ้อยมีจำนวนทั้งสิ้น 80 ล้านตันต่อปี ซึ่งมีวัสดุเหลือทิ้งจากอ้อยหลายอย่าง เช่น กากอ้อย ยอดและใบอ้อย โดยปกติกากอ้อยจะถูกนำไปใช้ในการผลิตกระแสไฟฟ้าในโรงงานทั้งหมด ส่วนยอดและใบอ้อยมีปริมาณเหลืออยู่ 8.5 ล้านตันซึ่งยังไม่ได้นำไปใช้ประโยชน์เพราะขาดเทคโนโลยีในการนำไปใช้ ซึ่งทำให้เศษวัสดุจากอ้อยนี้มักจะเป็นปัญหาในการกำจัดส่วนเกินออกจากพื้นที่เกษตรกรรม           ไม้ยางพารา เป็นพืชที่ประเทศไทยเพาะปลูกมากที่สุดในโลก และยังเป็นพืชที่มีความสำคัญในหลายอุตสาหกรรม มีกำลังการผลิตผลิตภัณฑ์จากยางพาราประมาณ 250,000 ตันต่อปี โดยส่วนใหญ่จะมีวัสดุเหลือทิ้งจากกระบวนการผลิตไม้ยางพาราในแต่ละปี คือ ขี้เลื่อย ปีกไม้ ปลายไม้ รากไม้ ทั้งนี้วัสดุเหลือใช้ที่ได้จากขี้เลื่อยจะมีปริมาณเหลืออยู่ 690,000 ตันต่อปี ปีกไม้จะมีปริมาณเหลืออยู่ 2.2 ล้านตันต่อปี ปลายไม้ซึ่งเป็นส่วนที่เหลือมากที่สุดจะมีปริมาณเหลืออยู่ 2.7 ล้านตันต่อปี ส่วนรากไม้ยางพาราจะมีปริมาณเหลือเพียง 1.15 ล้านตันต่อปี ที่ชาวสวนมักจะกำจัดโดยการเผาทิ้ง           ปาล์มน้ำมัน อุตสาหกรรมน้ำมันปาล์มมีแนวโน้มของอัตราเติบโตที่สูงขึ้นในแต่ละปีเนื่องจากความต้องการนำไปใช้ผลิตน้ำมันไบโอดีเซลนั่นเอง ปัจจุบันประเทศไทยมีผลผลิตน้ำมันปาล์มประมาณ 5 ล้านตันต่อปี ซึ่งเศษวัสดุเหลือทิ้งที่สำคัญคือ กากใยปาล์ม กะลาปาล์ม ทะลายเปล่า และทางปาล์ม โดยกากใยปาล์มมีปริมาณเหลือเพียงเล็กน้อยคือ 50,000 ตัน กะลาปาล์มมีปริมาณเหลือ 100,000 ตันในแต่ละปี ส่วนทะลายปาล์มมีปริมาณเหลือ 400,000 ตัน และทางปาล์มเป็นเศษวัสดุที่เหลือทิ้งที่มีปริมาณมากที่สุดและมีการนำกลับไปใช้งานน้อยที่สุด ซึ่งในแต่ละปีจะมีเหลือประมาณ 6.5 ล้านตัน           มันสำปะหลัง เป็นพืชเศรษฐกิจที่มีความต้องการสูงขึ้นมากในหลายปีที่ผ่านมา โดยปัจจุบันมีกำลังการผลิตอยู่ที่ 17 ล้านตัน โดยมีเหง้ามันเป็นวัสดุเหลือทิ้งทางการเกษตรที่มีปริมาณมากที่สุดคือประมาณ 3.4 ล้านตันต่อปี ซึ่งมีการนำกลับไปใช้งานเพียงเล็กน้อยและเหลืออยู่ในระบบประมาณ 3.35 ล้านตัน ข้าวโพด เป็นพืชที่มีความสำคัญเป็นอันดับ 4 ของประเทศ และยังมีความต้องการในปริมาณมากแต่ละปี โดยปัจจุบันมีผลผลิตข้าวโพดประมาณ 5 ล้านตันต่อปี โดยมีเศษวัสดุเหลือทิ้งที่สำคัญคือ ซังข้าวโพด ซึ่งมีปริมาณเหลืออยู่ในระบบประมาณ 3.8 ล้านตันต่อปี           ไม้ยูคาลิปตัส เป็นพืชที่มีความสำคัญต่ออุตสาหกรรมกระดาษอีกชนิดหนึ่ง ซึ่งปัจจุบันมีความต้องการเพิ่มสูงขึ้นในแต่ละปี และเนื่องจากเป็นพืชที่เลี้ยงดูง่ายและเติบโตได้รวดเร็วจึงเป็นที่นิยมปลูกของเกษตรกร ขณะนี้พบว่ามีผลผลิตไม้ยูคาลิปตัสประมาณ 600,000 ตันต่อปี ซึ่งพบว่าเศษเปลือกไม้เป็นวัสดุเหลือทิ้งที่มากที่สุด โดยมีปริมาณเหลืออยู่ 1.8 ล้านตันต่อปี และมีการนำกลับมาใช้ประโยชน์เพียง 500,000 ตัน ซึ่งทำให้เหลือเป็นวัสดุเหลือทิ้งอยู่มากถึง 1.3 ล้านตันต่อปี จากข้อมูลดังกล่าวข้างต้นสามารถสรุปได้ในตารางที่ 3.1 ซึ่งสามารถนำมาวิเคราะห์ได้ว่าการนำวัสดุชีวมวลที่ได้จากวัสดุเหลือทิ้งทางการเกษตรของประเทศไทยมีจำนวนมากพอที่จะนำมาใช้ผลิตเป็นพลังงานและเชื้อเพลิงชีวมวลทดแทนการใช้พลังงานจากน้ำมันปิโตรเลียม โดยเมื่อคำนวณเป็นพลังงานความร้อนจากวัสดุชีวมวลปริมาณ 43.29 ล้านตันต่อปี จะได้พลังงานที่สามารถนำไปใช้ประโยชน์ได้สูงถึง 414,600 TJ หรือ 9,817 ktoe ซึ่งแสดงให้เห็นถึงศักยภาพในการใช้วัสดุชีวมวลเป็นวัตถุดิบในการลงทุนเพื่อผลิตพลังงานและเชื้อเพลิงชีวมวล   ตารางที่ 3.1   แสดงปริมาณวัสดุชีวมวลจากวัสดุเหลือทิ้งทางการเกษตรในประเทศไทย

ลำดับ	ผลผลิต	จำนวน (ตัน)	ชีวมวล	ความชื้น	อัตราส่วนชีวมวล		ปริมาณ(ตัน)	ปริมาณที่ถูกใช้งาน (ตัน)	ปริมาณคงเหลือ (ตัน)
					ต่อผลผลิต	ตันต่อไร่
1	ข้าว	25,000,000	แกลบ	12.30%	0.21		5,250,000	5,000,000	250,000
2			ฟางข้าว	13.30%	0.49		12,250,000	0	12,250,000
3	อ้อย	80,000,000	กากอ้อย	50.00%	0.28		14,000,000	14,000,000	0
4			ยอดและใบ	9.20%	0.17		8,500,000	0	8,500,000
5	ไม้ยางพารา	250,000	ขี้เลื่อย	55%		3,000	750,000	60,000	690,000
6			ปีกไม้	55%		12	3,000,000	800,000	2,200,000
7			ปลายไม้	55%		12	3,000,000	300,000	2,200,000
8			รากไม้	55%		5.2	1,250,000	100,000	1,150,000
9	ปาล์มน้ำมัน	6,000,000	กากใยปาล์ม	38.50%	0.13		650,000	600,000	50,000
10			กะลาปาล์	12.00%	0.12		680,000	500,000	100,000
11			ทะลายเปล่า	58.60%	0.2		1,080,000	600,000	400,000
12			ทางปาล์ม	78.00%	1.41		7,050,000	1,000,000	6,050,000
13	มันสำปะหลัง	20,000,000	เหง้ามัน	59.40%	0.2		3,400,000	50,000	3,350,000
14	ข้าวโพค	5,000,000	ซังข้าวโพค	40.00%	0.24		1,200,000	200,000	1,000,000
15			ซังข้าวโพค	42.00%	0.82		4,100,000	300,000	3,800,000
16	ไม้ยูคาลิปตัส	600,000	เปลือกไม้	63.00%		3	1,800,000	500,000	1,300,000
รวม							6,780,000	24,010,000	43,290,000